برنج تراریخته چیست و چه مضراتی دارد؟

برنج تراریخته به برنج‌هایی گفته می‌شود که در یک اصلاح ژنتیک تولید می‌شود، به طور معمول این برنج‌‎ها جهت بهره‌‎وری بیشتر کشاورزان از محصول، توسط پژوهشگران به عمل می‌‎آیند؛ اما آیا مصرف این نوع برنج‌ها مشکلی برای سلامت ما و خانواده‌مان ایجاد نمی‌کند؟ چطور می‌توانیم برنج تراریخته را تشخیص دهیم؟ برای کسب اطلاعات بیشتر در این باره پیشنهاد می‌‌‎‌‌کنیم همراه ما تا انتهای مطالب باشید.

برنج تراریخته چیست؟

اگر مطلب محصولات تراریخته چیست را خوانده باشید در آنجا گفتیم که این محصولات به چه صورت تولید و بهره برداری می‌شود، برنج تراریخته هم از جمله همین محصولات است؛ این محصولات شامل: پنبه، سویا، سیب زمینی، ذرت و برخی مواد خوراکی دیگر است، برنج تراریخته توسط محققان و پژوهشگران عرصه برنج جهت بهره بیشتر محصول و مقاومت در برابر آفات تولید شده است.

محصولاتی که از طریق تغییر ژنتیک به عمل می‌آیند، در اصل روشی هستند که در آن DNA محصول به روش درون شیشه‌ای تغییر پیدا می‌کند. DNA (اسید نوکلئیک) بعد از ایجاد تغییر در خارج از بدن آن محصول به درون سلول‌‌های آن منتقل می‌شود به گونه‌ای که بتواند به قسمتی از DNA آن محصول تبدیل شود.

می‌توان این گونه بیان کرد که برنج تراریخته یا برنج اصلاح شده با روش مهندسی ژنتیکی به طوری تولید شده‌‍ است که نوعی پروتئین در ساقه‌های آن تولید می‌شود. این پروتیین این قابلیت را دارد تا از ساقه‌های برنج در برابر کرم‌های ساقه خوار و آفات در فصل‌ها مقاوم باشد. به طوری که کشاورزان را از سموم شیمیایی بی‌نیاز سازد و این موضوع می‌تواند سود بیشتری در کشاورزی برنج برای کشاورزان در بر داشته باشد.

اگر بخواهیم برنج تراریخته را تعریف کنیم باید بگوییم این برنج با روش مهندسی ژنتیک تولید شده است. این روش باعث می‌شود پروتئین cry1ab در ساقه‌های محصول ایجاد شود که این پروتئین باعث می‌شود بدون نیاز به سم زدن، برنج زیادی به بار آید.

راه تشخیص برنج تراریخته

ویژگی ظاهری این گونه برنج‌ها دانه‌های بلند و باریک آن است و رنگ آن‌ها شیشه‌ای یا سفید کدر می‌باشد. اگرچه برای تشخیص برنج تقلبی راه‌هایی وجود دارد ولی در حال حاضر هیچگونه روشی برای تشخیص برنج‌های تراریخته وجود ندارد و تنها روش تشخیص تراریخته بودن برنج توسط آزمایشگاه و افراد متخصص امکان پذیر است.

متاسفانه برنج تراریخته در ایران نیز به صورت صنعتی کشت می‌شود. یکی از دلایل محبوبیت برنج تراریخته این است که این برنج محصول بیشتری به عمل می‌آورد و در نتیجه حجم برنجی که می‌توان از طریق آن برداشت کرد بسیار بیشتر از برنج غیرتراریخته است.

برای تشخیص برنج تراریخته باید به مواردی همچون شکل آن توجه کرد، زیرا برنج تراریخته دارای دانه‌های بلند و باریک و رنگ آن نیز سفید شیشه‌ای یا کدر است؛ اما نمی‌توان به این روش‌ها به صورت کامل اعتماد کرد و باید آن را به آزمایشگاه برد تا توسط کارشناسان خبره آزمایش شود‌.

اسامی برنج های تراریخته ایرانی

متاسفانه کشور ایران تنها کشوری است که برنج تراریخته را کشت صنعتی کرده است. از برنج‌های تراریخته در ایران به عنوان برنج‌های پرمحصول نامبرده می‌شود. حال همان طور که از نامش پیداست، این برنج‌ها محصول بیشتری را نسبت به برنج‌های غیرتراریخته به عمل می‌آورند.

بهتر است که بدانید برنجی که در کشورمان نماد تراریخته است، برنج طارم مولایی است که در سال‌های اخیر برای اولین بار کشت صنعتی شده است. این در حالی است که این روزها تبلیغات گسترده‌ای توسط خبرگزاری‌ها به ویژه شبکه‌های مجازی مانند اینستاگرام مبنی بر خطرناک بودن این برنج در خیلی از بیماری‌های گوارشی مخصوصا سرطان عنوان شده است.

از جمله برنج های تراریخته ایرانی می‌توان به برنج‌های زیر اشاره کرد:

• برنج طارم مولایی
• برنج فجر
• برنج شیرودی

بنابراین در پاسخ به اینکه آیا برنج فجر تراریخته است باید بگوییم بله این برنج تراریخته است.

کدام برنج ایرانی تراریخته نیست

همانگونه که گفتیم نخستین برنج تراریخته در کشور برنج طارم مولایی است. این گونه از برنج به روش مهندسی ژنتیکی به نحوی تولید شده است که یک نوع پروتئین در قسمت‌های مختلف آن به کار رفته است. حال این موضوع را هم باید افزود که وجود این پروتئین می‌تواند برنج را در مقابل نفوذ آفات‌ها و حشرات محافظت کند. به همین دلیل کشاورزان با کشت این برنج می‌توانند محصول بیشتری را در زمان برداشت داشته باشند.

اما نکته مهم این است که به عقیده برخی از محققان حوزه برنج، این گونه‌های برنج سال‌های زیادی است که از دل خاک رشد و نمو پیدا می‌کند و جای نگرانی در این مسئله نیست. هم چنین آن‌ها بیان کرده‌اند که این گونه، احتمالا در سال‌های اولیه خطرناک بوده است.

با این حال افرادی که این موضوع برای‌شان مهم است و به دنبال برنج ارگانیک و سالم هستند باید از برنج‌های اصیل ایرانی استفاده کنند، اسامی برنج‌های ایرانی که تراریخته نیستند عبارتند از:

• برنج طارم محلی (مشاهده و خرید عمده برنج طارم)
• برنج هاشمی (مشاهده و خرید برنج هاشمی عمده)
• برنج دم سیاه (مشاهده و خرید برنج دم سیاه عمده)

مضرات برنج تراریخته چیست؟

دانشمندان و پژوهشگران این حوزه بر این باورند که در برنج‌های تراریخته از سمی به نام گلایفوسیت استفاده شده است و ورود این سم به برنامه غذایی انسان‌ها می‌تواند مشکلاتی مثل بیماری‌های گوارشی و کبدی ایجاد کند.

این سم می‌تواند به مرور زمان از حاصلخیزی خاک برای تولید برنج جلوگیری کند، به همین دلیل پژوهشگران به مصرف کنندگان و تولید کنندگان پیشنهاد کرده‌اند که از برنج‌های مرغوب و طبیعی استفاده کنند. در ادامه مضرات 7گانه برنج تراریخته را برشمرده و توضیح دادیم:

1. کاهش تنوع ژنتیکی در طبیعت
2. تخریب محیط زیست
3. آسیب به اکوسیستم خاک
4. تهدید دیگر گونه‌های برنج در منطقه
5. آسیب به دام، طیور و پرندگان
6. ایجاد جهش در ژن های انسانی
7. ایجاد سرطان در انسان

1- کاهش تنوع ژنتیکی در طبیعت

به دلیل این که برنج تراریخته به صورت غیر طبیعی تولید می‌شود، در آن رانش ژن اتفاق می‌افتد. همچنین برنج تراریخته به صورتی تولید می‌شود که در برابر آفات مقاوم باشد و نیاز به استفاده از سموم نباشد که این مورد باعث می‌شود حیات خیلی از موجودات در طبیعت به خطر بیفتد. به عنوان مثال، ممکن است خیلی از حشرات مفید در اراضی کشاورزی آسیب جدی ببینند.

2- تخریب محیط ‌زیست

متاسفانه محصولات ترایخته بر روی محیط زیست اثرات مخرب دارند. یکی از آفات برنج طبیعی کرم ساقه خوار است، بهتر است که بدانید برنج تراریخته به صورتی تولید می‌شود که ژن‌های حاوی باکتری سمی برای از بین بردن کرم ساقه خوار تولید می‌شود. حال زمانی که کرم ساقه خوار این برنج تراریخته را مصرف کند، ژن در بدن او فعال شده و باعث کشته شدن کرم می‌شود. این موضوع در مورد خیلی از موجودات محیط زیست دیگر نیز صدق می‌کند.

3- آسیب به اکوسیستم خاک

تولید این محصولات باعث فقر و کاهش مواد آلی خاک می‌شود. هم چنین باید افزود که این محصولات در طولانی مدت باعث ایجاد علف‌های هرز مقاوم ترخواهند شد و مشکلات متعددی را برای کشاورزان به وجود می‌آورد.

4- تهدید دیگر گونه‌های برنج در منطقه

DNA این برنج به‌ صورت غیرطبیعی تغییریافته است که باعث می‌شود ژن‌های منتخب از یک ارگانیسم به بدن دیگر و بین گونه‌های غیر مرتبط منتقل شوند.

5- آسیب به دام، طیور و پرندگان

هدف اصلی برنج تراریخته دام، طیور و پرندگان نیست. اما این حیوانات، از تأثیر محصولات دستکاری شده در امان نخواهند بود. در صورتی که حیوانات مختلف مانند دام، طیور و پرندگان در مجاورت این محصولات قرار گیرند و از این محصولات استفاده کنند، سلامت این حیوانات به خطر خواهد افتاد. بیان شده‌است که علاوه بر انسان محصولات تراریخته بر سلامت حیوانات هم تاثیرات منفی می‌گذارد.

6- ایجاد جهش در ژن های انسانی

در محصولات تراریخته دستکاری ژنی صورت می‌گیرد. در طی سال‌های گذشته متخصصان تغذیه توصیه کرده‌اند که نباید از محصولات تراریخته استفاده کرد. استفاده از برنج تراریخته در زمان طولانی مدت بر ژن های انسانی تأثیر می‌گذارد و باعث انتقال ژن بیمار به انسان می‌شود.

7- ایجاد سرطان در انسان

یکی از پیامدهای ناگوار استفاده از محصولات تراریخته در انسان، ایجاد تغییر در عملکرد سلول‌های انسانی و هم چنین ایجاد بیماری سرطان است. برنج غذای اصلی میلیاردها انسان است، به همین دلیل هرگز نباید ازنظر ژنتیکی اصلاح شود. در مقیاس وسیعی نباید محصولات اصلاح‌ شده ژنتیکی را کاشت، چرا که خطرات سلامتی ناشی از تولید این محصولات هنوز پابرجاست.

با توجه به موفقیت‌های صورت گرفته در زمینه تولید محصولات تراریخته اما همچنان مصرف‌ کنندگان، این محصولات را خطرناک می‌دانند. تحقیقات مختلفی که در کشورهای متعدد از جمله برزیل، هند، مالزی و غیره صورت گرفته‌ که حاکی از آن است که نگرش اعضای هیئت ‌علمی دانشگاه ها، مصرف ‌کنندگان و عموم مردم نسبت به تولید برنج تراریخته منفی است و مخالف تولید این محصولات هستند.

آیا برنج پاکستانی تراریخته است؟

خیر! این برنج‌ها تراریخته نیست ولی بی کیفیت است. البته برخی از برنج‌های پاکستانی، همان بذر برنج ایرانی است اما نه همه آن‌ها. مردمان عزیز کشورمان با توجه به گران بودن برنج‌های اصیل ایرانی به خرید برنج‌های خارجی روی آورده‌اند. در این باره در سایت‌های رسمی برنج و هم چنین خبرگزاری‌ها عنوان شده‌است که برنج‌های خارجی موجود در ایران با مشکلاتی همراه هستند، حتی فیلم‌هایی از آن منتشر شده‌است که این برنج‌ها با پلاستیک در خود کشور تولید می‌شوند.

با این وجود تاکنون هیچ کدام از وارد کنندگان و تولید کنندگان این برنج در مقابل این موضوع واکنشی نشان نداده‌اند. به طور معمول این برنج‌ها از کشورهایی مانند هند و پاکستان یا حتی تایلند به کشور وارد می‌شوند؛ اما سوال این است که چه کسی آن‌‍‌ها را وارد می‌کند؟!

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در مورد برنج‌های آلوده بیان کرده‌است که برنج‌های عطر گل باز، سارال، جادوگر، حاجی مرادی، عرق مان، کیهان و برنج دل مبارکه کوهرنگی، هشت نوع برنج آلوده وارداتی از کشورهایی مانند هند و پاکستان هستند که خرید و مصرف آن‌ها از نظر مجلس ممنوع است. البته با این حال هنوز هیچ گونه اقدامی در مورد واردات برنج تراریخته در کشورمان صورت نگرفته است.

در نهایت این موضوع را هم باید افزود که از ظهور محصولات تراریخته در سراسر جهان بیش از 3 دهه می‌گذرد؛ اما هنوز هم این روش به عنوان یک امر چالش برانگیز و هم چنین خطرناک در تمامی جوامع بشری مطرح است.