روش نگهداری برنج پخته در یخچال و فریزر

نگهداری برنج پخته در یخچال چیز عجیبی نیست و روشی هم لازم ندارد، همین که در یک ظرف در بسته باشد کافی است، اما به خاطر داشته باشید که کلا مواد غذایی را به اندازه بپزید که نیازی نباشد باقیمانده آنرا در یخچال و حتی در فریزر نگهداری کنید، دلیل آنرا خواهیم گفت. هم نکاتی درباره نگهداری برنج پخته در یخچال و فریزر می‌گوییم و هم درباره اینکه مدت زمان نگهداری برنج پخته در یخچال چقدر است. با آوان مال همراه باشید.

نه به نگهداری برنج پخته در یخچال!

این چیزی که ما در این مطلب می‌نویسیم را هیچ کس به شما نمی‌گوید، پس با دقت بخوانید و نگذارید چیزی حواستان را پرت کند. مواد غذایی هر یک انرژی زیستی دارند. مثلا یک عدد سیب یک مقدار انرژی زیستی برای شما به دنبال دارد و یک خیار نسبتا پلاسیده هم یک مقدار انرژی!

فردی به نام آندره بویس که یک دانشمند فرانسوی بود، دستگاهی در دهه 30 میلادی اختراع کرد به نما بایومیتر که در واقع یک دستگاه حیات سنج بود. واحد اندازه گیری این دستگاه نیز برگرفته از نام خودش شد یعنی بویس.

آندره بویس بر این باور بود که هر موجود زنده‌ای انرژی حیاتی یا زیستی دارد، مثلا موجوداتی که در دریا هستند 5 هزار بویس انرژی حیاتی دارند و انسان 6500 بویس انرژی حیاتی دارد. از طرفی انرژی هر ماده غذایی را نیز اندازه گیری کرد و گفت اگر انرژی زیستی یا حیاتی ماده غذایی که می‌خورید، کمتر از مقدار انرژی حیاتی خودتان باشد، آن ماده غذایی برای شما انرژی کاهنده و اگر بالاتر از انرژی حیاتی شما باشد، انرژی زیستی شما را افزایش می‌دهد.

مثلا اگر انرژی حیاتی انسان 6500 بویس است، اگر ماده غذایی که می‌خورد کمتر از این میزان باشد، باعث کاهش انرژی‌های حیاتی آدمی خواهد شد. وی انرژی برخی از مواد غذایی را اندازه گیری کرد:

• همه میوه‌ها و گیاهان بالای 6500 بویس
• آب لوله کشی شهری = 5 هزار بویس
• آب چشمه = 11 هزار بویس
• مواد غذایی مانده = 1000 بویس
• لیمو ترش = 10 هزار بویس
• نارگیل: 16 هزار بویس
• آب سبزه تازه گندم: 210 هزار بویس
• گرده گل: 230 هزار بویس

به موارد بالا نگاه کنید! مواد غذایی پخته خود به خود بعد از پختن انرژی حیاتی خود را از دست می‌دهند وای به حال اینکه مانده هم باشند! بنابراین وقتی برنجی می‌پزید و بعد آنرا در یخچال یا فریزر می‌گذارید، در حقیقت آن ماده غذایی دیگر انرژی‌ای به شما منتقل نمی‌کند. برای همین خواستیم در اولین نکته از روش نگهداری برنج در یخچال یا فریزر به این اشاره کنیم که اساسا این کار سودی برای شما نخواهد شد، چه بسا زیان آور هم باشد.

آیا نگهداری برنج پخته شده عوارضی دارد؟

وقتی برنج خام باشد مشکلی به وجود نمی‌آید هرچند آن هم تاریخ مصرف دارد و ما درباره روش نگهداری برنج خام در خانه توضیحات کاملی دادیم اما زمانی که برنج پخته شده و مانده باشد، باعث به وجود آمدن باکتری‌ها و آلودگی‌ها در آن می‌شود که استفاده آن سبب به وجود آمدن بیماری خواهد شد. باکتری که برنج پخته و مانده از خود تولید می‌کند باعث ایجاد تهوع، گرفتگی عضلات، اسهال خواهد شد. بنابراین استفاده از برنج مانده، سبب مسمومیت می‌شود‌. از نشانه‌های این مسمومیت می‌توان به اسهال آبکی، درد ماهیچه شکمی و… اشاره کرد. استفراغ  نیز ممکن است همراه با اسهال باشد. پس از مصرف برنج مانده و آلوده نشانه‌های آن در مدت ۵ تا ۶ ساعت قابل شناسایی است.

 برخی گمان می‌کنند زمانی که برنج در یخچال نگهداری شده، امکان خراب شدن یا به اصطلاح ترش شدن آن وجود ندارد؛ اما بر خلاف این نظر باکتری به نام باسیلوس که  در برنج به وجود می‌آید، باعث فاسد شدن برنج پخته می‌شود.

جالب اینکه این باکتری در دمای یخچال متوقف نخواهد شد چون هاگ موجود در این باکتری مقاوم است و در سرما از بین نمی‌روند؛ بلکه بعد از چند روز نگهداری در یخچال با محیط سرد آن سازگاری پیدا کرده و رشد می‌کند. بنابراین رشد باکتری‌ها موجب خراب شدن برنج می‌شود.

زمانی که برنج را برای استفاده و گرم کردن از یخچال خارج می‌کنید دیگر نباید آن را برای مصرف مجدد نگهداری کنید. انجام این کار می‌تواند رشد باکتری و روند ترش شدن برنج را سریع‌تر کند؛ در نهایت مصرف آن عوارض و آسیب‌های زیادی در پی خواهد داشت. از نشانه‌‌های ترش شدن برنج خشک شدن دانه‌های آن است. بنابراین در صورت بروز این نشانه‌ها نباید از برنج استفاده شود و برای جلوگیری از مسمومیت آن را دور بریزید.

پزشکان تغذیه توصیه می‌­کنند که از مصرف مداوم غذاهای مانده پرهیز شود. غذاهای فریز شده و مانده حاوی باکتری مضری به نام باسیلوس هستند که می‌­تواند سبب مسمومیت غذایی و ابتلا به اسهال و استفراغ شود. به همین دلیل بهتر است خانم­‌های خانه‌­دار غذا را به اندازه تعداد نفرات بپزند تا مجبور نشوند غذاهای مانده را نگهداری و چندین بار مصرف کنند.

درصورتی که برنج را درون ظرف دردار و در یخچال یا فریزر نگهداری کرده باشید، احتمال مسمومیت کمتر استُ‌با این حال خشک و سفت شدن برنج یا بوی نامطبوع و غیرعادی می­‌تواند نشانه این باشد که برنج فاسد شده است. در چنین مواقعی از مصرف برنج خودداری کنید. همچنین درصورتی که برنج را بیش از ۲ ساعت خارج از یخچال نگهداری کرده باشید امکان دارد فاسد شده باشد.

پس به طور کلی بهتر است با مشاهده هرگونه تغییر رنگ، مزه یا بوی برنج از مصرف آن خودداری کنید. با مصرف برنج فاسد، فرد پس از حدود 6 الی 12 ساعت دچار علائمی مثل استفراغ، حالت تهوع یا اسهال می‌­شود. اگر با این علائم مواجه شدید هرچه سریعتر به پزشک مراجعه کنید.

با همه این احوال، اگر از توصیه‌های سلامتی بگذریم شاید شما دوست داشته باشید یا حتی ناچار باشید که برنج را در یخچال نگهداری کنید، چه باید کرد؟

نگهداری برنج پخته در یخچال و فریزر

ممکن است شما هم پس از یک میهمانی پرجمعیت یا حتی بعد از یک وعده غذایی معمولی، با مقدار زیادی برنج اضافه روبرو شوید. همچنین برخی افراد شاغل هستند و گاهی مجبور می­‌شوند برنج را از روز قبل آماده کنند. در چنین شرایطی اکثر خانم­‌های خانه‌­دار این سوال را می‌­پرسند که: “برنج پخته شده را چطور باید نگهداری کرد؟” نحوه نگهداری برنج پخته به طوری که خراب نشود و مجددا قابل استفاده باشد.

1- ابتدا برنج را سرد کنید

همانطور که گفته شد با نگهداری برنج در دمای محیط احتمال تکثیر باکتری باسیلوس دربرنج افزایش می‌­یابد و مصرف آن می­‌تواند منجر به مسمومیت غذایی و آسیب به دستگاه گوارش شود. بنابراین اگر برنج اضافی دارید و می­‌خواهید آن را برای استفاده­‌های بعدی نگهداری کنید، باید برنج را به سرعت سرد کرده و در یخچال یا فریزر بگذارید.

برای سرد کردن برنج پخته شده می­‌توانید آن را در چند ظرف تقسیم کنید و ظروف را داخل آب سرد قرار دهید تا برنج به سرعت خنک شود. پس از آن می­‌توانید برنج را بسته­‌بندی کرده و در یخچال یا فریزر قرار دهید.

2- نگهداری برنج پخته در یخچال

اولین نکته برای نگهداری برنج پخته شده این است که برنج را در دمایی بین 5 الی 23 درجه سانتی­گراد نگهداری کنید. برنج را به مدت طولانی در دمای محیط نگه ندارید، چرا که با این کار احتمال رشد باکتری و فاسد شدن برنج وجود دارد. بنابراین باید برنج‌­های اضافی را سریعا سرد کنید و در یخچال بگذارید. پزشکان تغذیه اعلام کرده­‌اند که برنج پخته شده را می­‌توان به مدت 3 الی 4 روز در یخچال نگهداری کرد. برای نگهداری برنج پخته درون یخچال، حتما از ظروف دردار استفاده کنید. از قرار دادن برنج بدون درپوش در داخل یخچال خودداری کنید؛ این کار سبب جذب آلودگی­‌ها توسط برنج و در نتیجه خراب شدن آن می­‌شود.

علاوه بر این زمانی که برنج را بدون درپوش در یخچال قرار می­‌دهید، برنج به سرعت رطوبت خود را از دست داده و خشک می‌­شود؛ بنابراین دیگر قابل خوردن نیز نخواهد بود و طعم آن عوض می­‌شود. مهم­ترین نکته بهداشتی که در نگهداری برنج پخته باید آن را رعایت کنید این است که از تماس برنج با سبزیجات، میوه‌­ها و مواد غذایی خام جلوگیری کرده و ترجیحا این مواد را در طبقات جداگانه یخچال قرار دهید.

3- نگهداری برنج پخته در فریزر

اگر قصد دارید برنج را برای مدت طولانی­‌تر مثلا بیش از یک هفته نگهداری کنید، می‌­توانید آن را فریز کنید. با قرار دادن برنج پخته در فریزر ماندگاری آن بیشتر می­‌شود. برای این کار ابتدا اجازه دهید برنج در دمای محیط سرد شود، سپس آن را درون کیسه­‌های مخصوص فریزر ریخته و هوای اضافی کیسه را بگیرید. دقت کنید که درب کیسه کاملا بسته شود و امکان نفوذ هوا وجود نداشته باشد.

البته چه بهتر که برای اینکار از کیسه‌های پلاستیکی استفاده نکنید چون مواد نانوپلاستیک وارد مواد غذایی می‌شود، گزینه ایده‌آل این است که آنرا در ظرف شیشه‌ای مثل فرگوور قرار دهید.

4- مدت زمان نگهداری برنج پخته شده در یخچال

اگر برنج را در یخچال نگهداری کنید، حداکثر 3 روز می‌توانید از آن استفاده کنید، تازه 3 روز را هم با اغماض گفتیم وگرنه می‌گفتیم 2 روز، درست است که قیمت این محصول خیلی بالا رفته و باید در مصرف آن بیشتر حواسمان باشد [برای مشاهده قیمت انواع برنج به صورت فله، خرد و خرید عمده برنج این صفحه را ببینید] با این حال همیشه سلامتی ما به هرچیزی ارجحیت دارد.

همانطور که گفتیم با نگهداری برنج در یخچال باکتری باسیلوس در آن فعال می‌شود شاید حتی این برنج را مصرف کنید و مریض نشوید! اما اثرات آن در بدن شما باقی خواهد ماند و می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌های جدی‌تری در آینده شود.

چرا همیشه مسموم نمی‌شویم؟

اگر برنج پخته شده و مانده مصرف کرده‌اید و مسموم نشدید به این دلیل نیست که برنج خراب نبوده و مشکلی برای شما پیش نمی‌آید. بلکه عواملی مثل مقاومت بدن شما می‌تواند باعث مسموم نشدن شما باشد. با توجه به تحقیقات انجام شده زمانی که اسید معده شما درسطح بالایی است علاوه بر کمک به تجزیه غذا می‌تواند بدن شما را نیز در برابر مسمومیت حفظ کند.

بنابراین اسید معده در چنین شرایطی مانند فیلتر عمل کرده و میکروب‌ها را از معده به روده منتقل می‌کند و در نتیجه شما دچار مسمومیت و عوارض ناشی از آن نخواهید شد.

نحوه گرم کردن برنج یخ­‌زده

زمانی که می­‌خواهید برنج فریز شده را مصرف کنید با استفاده از روش‌های زیر برنج را گرم کنید:

• برنج را به همراه کمی آب در قابلمه بریزید و روی حرارت ملایم بگذارید تا گرم شود.
• برای گرم کردن برنج به کمک ماکروویو باید درجه آن را روی ملایم تنظیم کنید و پس از اینکه یخ برنج باز شد، می­‌توانید حرارت ماکروویو را بیشتر کنید.

هرگز برنج یخ‌­زده را در دمای محیط رها نکنید تا یخ آن باز شود. برای گرم کردن برنج پس از خارج کردن آن از فریزر، باید آن را سریعا روی حرارت گذاشته یا داخل ماکروویو قرار دهید. اگر می­‌خواهید قبل از گرم کردن، برنج از حالت انجماد خارج شود می­‌توانید آن را چند ساعت قبل از فریزر بیرون آورده و در یخچال قرار دهید.

نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که هرگز نباید برنجی که پس از یکبار منجمد شدن آن را گرم کرده‌­اید، دوباره داخل فریزر بگذارید. گرم و سرد کردن­‌های متوالی برنج پخته، باعث می‌­شود فضا برای رشد باکتری­‌های خطرناک فراهم شده و برنج مسموم شود.

در هنگام گرم کردن برنج پخته لازم است مطمئن شوید که همه قسمت­‌های آن کاملا گرم شده­‌اند. نکته مهم دیگر اینکه اگر وقتی برنج یخ زده را روی حرارت می‌گذارید آنرا هم بزنید، برنج شما تِخرمه [کیفیت بدی پیدا می‌کند] می‌شود. حرارت شعله یا ماکروویو را کم کنید و اجازه دهید برنج به آرامی گرم شده و از سوختن آن جلوگیری شود.

از کجا بفهمیم برنج پخته خراب شده است؟

همانطور که گفتیم برای نگهداری برنج راه‌‌هایی وجود دارد که در صورت رعایت آن موارد برنج قابلیت این را دارد که در یخچال به مدت 2 تا 3 روز و در فریزر به مدت چند ماه سالم ‌بماند، اما در صورت خراب شدن برنج نباید آن را مصرف کرد؛ چرا که موجب بروز آسیب‌های جدی در بدن خواهد شد.

بنابراین از آنجا که مصرف برنج پخته مانده باعث مسمومیت خواهد شد باید بدانید در چه صورت برنج پخته شده دیگر قابل استفاده نیست. برای تشخیص برنج فاسد راه‌های مختلفی وجود دارد.

• در مرحله اول برنج را بو کنید. برنجی که فاسد و خراب است بوی نامطبوع و زننده‌ای دارد که به راحتی قابل تشخیص است.
• راه دیگر تشخیص برنج فاسد ظاهر و بافت برنج است؛ زمانی که برنج خراب و فاسد شده باشد بافت آن چسبناک و لزج خواهد شد.
• یکی دیگر از راه‌های تشخیص فاسد شدن برنج این است که دنبال لکه و کپک زدگی باشید؛ زیرا هنگامی که برنج فاسد شده باشد لکه‌های کپک زده که به رنگ‌های آبی، سبز یا سیاه است روی برنج قابل مشاهده است. بنابراین در صورت مشاهده کردن این علائم حتما برنج را دور بریزید.

سخن پایانی درباره نگهداری برنج پخته

امروزه بسیاری از افراد به دلیل مشغله زیاد، فرصت کافی برای پخت غذا در هر وعده غذایی را ندارند. از همین رو ممکن است از غذای مانده یا غذاهای فریز شده استفاده کنند. البته باید توجه داشت که مصرف مداوم غذاهای فریز شده یا چند بار گرم شده، سلامت فرد را به خطر می­‌اندازد و بهتر است تا حد ممکن از غذای تازه و گرم استفاده کرد.

با این حال چنانچه مجبور هستید غذاهای مانده را مجددا گرم کنید، بهتر است به خوبی با نحوه نگهداری برنج پخته در یخچال و فریزر آشنا باشید تا دچار مسمومیت­‌های غذایی نشوید. اگر شما هم تجربه‌ای در این زمینه دارید، آنرا با دیگران به اشتراک بگذارید.